Vijg

Ficus Carica

Het geslacht Ficus is omvangrijk en gevarieerd met ongeveer 1000 verschillende soorten: struiken, bomen, klim- en hangplanten. Bekende voorbeelden zijn de F. Benjina die in veel huiskamers en nog meer restaurants staat, de vioolblad-ficus, de wurg-ficus en de rubberboom: leverancier van natuurlijk rubber.

De vijg (Ficus Carica) is de enige soort die door de mens gegeten wordt, veel andere ficus vruchten worden gegeten door dieren waaronder ook andere primaten. Er zijn een paar honderd variëteiten van de vijg, enkele daarvan zijn geschikt om ook in wat gematigde klimaten te groeien en eetbare vruchten te vormen.

De vijg is een bladverliezende boom of struik, die ook goed als waaier te leiden is. Zonder beperkende maatregelen zal de vijg uitgroeien tot een met of 10 hoog, en waarschijnlijk slecht vrucht dragen. Met snoei en een goede verzorging blijft het een meer handzame struik de goed vrucht kan dragen. In tegenstelling dat de meeste Ficus soorten die gladde ovale bladeren hebben is het blad van de Vijg meestal handvormig gelobd, er zijn tussen de verschillende vijgen en zelf aan 1 vijg veel verschillende bladvormen mogelijk.

Het sap dat bij de rubberboom geoogst wordt, komt bij vrijwel alle Ficus soorten voor, zo ook bij de vijg. Het sap kan huid en oog irritatie veroorzaken. Daarnaast is het verstandig in het vroege voorjaar niet te veel te snoeien, vergelijkbaar met de Druif kan de Vijg dan overmatig bloeden

De vrucht

De urn-vormige vijg is eigenlijk geen vrucht maar de verdikte vlezige bloembodem. De kleine bloemen zelf zitten in de vrucht. Er zijn verschillende soorten vijgen, soorten met alleen vrouwelijke bloemen en tweeslachtige vijgen met zowel vrouwelijke als mannelijke bloemen. In het Middellandse-Zeegebied wordt de vijg bestoven door een galwesp. In ons klimaat komt deze wesp niet voor en zullen we daarom vijgen moeten kiezen die ook zonder bevruchting vrucht vormen (maagdelijke vruchtzetting), zogeheten parthenocarpe soorten. De normale vruchtzetting begint in het voorjaar, deze vruchten vormen zich op eenjarig hout, deze vruchten kunnen in de herfst rijp zijn, maar vaak hebben ze nog een seizoen nodig om volledig te rijpen. Helaas zullen deze vruchten de winter in het algemeen niet overleven. Voor klimaten met koele zomers zijn er vijgen die in de herfst in de bladoksels embryonale vruchten ontwikkelen. Deze overwinteren wel goed, en zijn vroeger in de herfst rijp. Aan een vijg kunnen dus de tegelijkertijd meerdere stadia van de vruchtvorming voorkomen.

Verzorging.

De vijg heeft gezien zijn zuidelijke herkomst behoefte aan een warm beschut plekje. Als struik voor een zuidmuur, of er tegenaan geleid is de kans op overleven in de winter en goede afrijping van de vruchten het grootst.

De verzorging van de vijg is afhankelijk van het doel van de plant, als het gaat om een flinke exotische struik te krijgen is zoveel mogelijk (wortel)ruimte, voedzame, humeuze grond eerder kalkrijk dan zuur het beste. De plant zal hard groeien hetgeen ten koste gaat van de vruchtvorming.

Voor vruchtvorming is een krappe behuizing en slechtere grond beter (help ik ga dood laat ik maar voor nakomelingen zorgen). Dit kan in een pot te kweken of door de vijg in een grote bak (speciekuip) in te graven. Zorg dan wel voor een goed afvoer van de kuip.

In beide gevallen dient de grond goed doorlatend te zijn, natte voeten zal de vijg fataal worden, zeker in de winter.

Vijgen worden veelal als container plant verkocht en zijn uit stek gekweekt. Planten kan het hele jaar door behoudens bij vorst. Als de vijg in het voorjaar geplat wordt is er de meeste tijd om wortels te vormen en af te harden.

Vijgen hebben het liefst wat aan de droge kant, echter te droog en de vijgen worden afgstoten, te nat en de ze barsten open.

Snoeien

De vijg heeft een goed regeneratie vermogen, zelfs als de hele plant bovengrond afgeknipt (of afgevroren) is. Het snoeien komt niet zo heel precies.

Als het u alleen te doen is om een fraaie plant en de vorming van vruchten bijzaak is kan de snoei zich beperken tot vorm en onderhoudssnoei in de winter (tot januari). Verwijder dood hout, en takke die in de weg zitten of te lang/groot zijn zodat de struik een mooie open bekervorm heeft.

Voor een betere vruchtontwikkeling in de zomer nog een keer snoeien, tot de jonge scheuten op een 5-tal bladeren, er ontstaan meer zijscheuten terwijl tegelijkertijd de structuur luchtiger wordt en er meer licht op de plant komt

Tijdens het snoeien komt er een wit melksap vrij, dit kan irritatie op huid en ogen veroorzaken.

Leistruik

Het hout van de vijg is soepel en de plant is dan ook makkelijk te leiden. Mooi is een waaiervorm tegen een zuidmuur. Plant de vijg een stukje uit de muur (dicht tegen de wand is de grond vaak slecht en te droog). Snoei een (jonge) plant in het voorjaar terug zodat zich een flink aantal gesteltakken vormt die in de gewenste waaiervorm geleid kunnen worden. Verjong takken alle 3-4 jaar. Vanaf eind mei de takken toppen op een 5-tal bladden zodat er meer zijscheuten ontstaan.

Winterhardheid

De plant vormt aan het einde van het groeiseizoen de embryonale vruchten in de bladoksels. Deze vruchtjes zijn goed bestand tegen de winter, en ze zullen de komende zomer uitgroeien tot eetbare rijpe vruchten voor de eerste oogst. Dit in tegenstelling van de grote nog onrijpe (groene) vruchten van de tweede ronde, deze zullen een normale winter niet overleven en moeten verwijdert worden als ze stuk vriezen, een zachte winter kunnen ze overleven en dat levert dan vroege vijgen

In strenge winters kan het voorkomen dat de plant bevriest en bovengronds afsterft Maar de plant zal waarschijnlijk terugkomen. Op het eenjarige hout vormen zich dan weer vruchten, met een lange warme zomer zullen deze rijpen en zal de plant dus alsnog vrucht dragen.

Bescherming van de vijg kan door een de wortels af te dekken en rietmatten rond de plant te zetten tegen uitdroging.

Oogst

De vijgen zullen niet tegelijkertijd rijp worden, het is zaak ze te plukken voor insecten of vogels er met de oogst vandoor gaan.
Verse vijgen zijn slechts kort houdbaar, ze worden zuur en oneetbaar. Direct consumeren of kort in de koelkast bewaren dan wel invriezen, dan zijn ze 6 maanden houdbaar. Maar ze verliezen wel aan kwaliteit. Ontdooien op kamertemperatuur.

Vermeerderen

Stekken

In het algemeen is het vermeerderen van vijgen door middel van stekken eenvoudig en makkelijk. Ook voor de commerciële teelt worden vijgen op deze manier vermenigvuldigt. Stekken wordt meestal voor het voorjaar aangeraden, de stekken kunnen dan een jaar later in de volle grond geplant worden. Maar stekken kan het hele jaar door. Stekken direct in stekgrond, warm, licht maar uit de directe zon. Neem een stengel met 4-5 knoppen. Om verdamping tegen te gaan een plastic zak over de plant en/of alle bladeren verwijderen m.u.v de bovenste.

Wortelen op water gaat ook, zodra er wortels komen in de aarde plaatsen.

Afleggen

Als stekken geen succes heeft is het alternatief afleggen. Buig in het voorjaar een nog jonge flexibele scheut oplaag naar de grond en zet deze vast met ijzerdraad of een steen, een stuk stengel afdekken met grond. Rechtstreeks een pot in afleggen kan ook. Na een jaar zal de jonge plant op eigen wortels verder kunnen leven. Afsnijden, uitgraven en opnieuw uitplanten in het voorjaar.

Wortelopslag

Oudere vijgen vormen wortelopslag, en in tegenstelling van geënte planten (zoals rozen en veel druiven) is de opslag dezelfde soort als de moederplant. Scheut voorzichtig blootleggen en met wat wortels afscheuren of snijden.

Soorten

Er zijn heel veel variëteiten vijgen, waarvan een aantal in meer of minder mate geschikt is. Hieronder een lijst van variëteiten. Laat u zich adviseren bij een goede kweker. De meest geschikte keus zal afhangen van de locale bodem, klimaat en uw eigen voorkeur. Vijgen in tuincentra zijn vaak naamloos. Een fraaie bladplant zal het zeker worden, of en hoeveel vrucht de plant draagt is echter afwachten.

Er is volop gekruist met de vijg o.a. met F. pseudo-carica, F. palmata, F. afghanistana. De vijgen worden d.m.v. stek vermenigvuldigt, als een kennis een goed groeiende, bloeienden en vruchtdragende vijg heeft staat niets u in de weg dit ook de proberen.

Brown Turkey

Het beste ras. is goed winterhard en draagt lekkere vruchten. ’Brown Turkey’ heeft bruinrode vruchten met heerlijk zoet rood vruchtvlees welke vanaf augustus geoogst kunnen worden, heeft een krachtige groei

Rouge de Bordeaux

Een kleine vijgeboom die in een kuip kan worden behouden. Variëteit die in september rijp wordt.

• Alain Empain
• Alma
• Belle
• Blanche d’Argenteuil
• Bornholm’s Diamond*Brunswick
• Caromb
• Celeste
• Dalwaki
• Dauphine
• Deanna
• Del Portogallo
• Early Violet
• Galbun
• Goutte d’Or
• Green Ischia
• Grise de St.Jean
• Grosse Brune d’Enghien
• Grosse Grise
• Hardy Chicago
• Hunt
• L.S.U. Purple
• Madeleine des deux Saisons
• Marseillaise
• Montana
• Negronne
• Pingo de Mel
• Pitta Lusse
• Precoce de Bordeaux
• Precoce de Dalmatie
• Rouge de Bordeaux
• Sal’s
• Tena
• Tennesse Mountain
• Texas Everbearing
• Violette d’Argenteuil
• White Marseille